Asset Publisher Asset Publisher

Hodowla lasu

Zajmuje się zachowaniem lasów istniejących i tworzeniem nowych, z uwzględnieniem panujących warunków przyrodniczych i zachodzących procesów naturalnych. Obejmuje zbiór i przechowywanie nasion drzew i krzewów leśnych, produkcję sadzonek na szkółkach, zakładanie, pielęgnację i ochronę upraw leśnych oraz drzewostanów. W hodowli lasu wykorzystuje się wiedzę z zakresu meteorologii i klimatologii, gleboznawstwa, siedliskoznawstwa, botaniki oraz fizjologii roślin.

Hodowla lasu rozpoczyna się od pozyskania nasion gatunków drzew i krzewów, które mają tworzyć przyszłe drzewostany. Nasiona pozyskuje się z wyselekcjonowanych drzew i drzewostanów lub tworzonych specjalnie na ten cel obiektów nasiennych – plantacji nasiennych. Zgodnie z opracowywanymi programami zachowania leśnych zasobów genowych, obowiązującymi ustawami i rozporządzeniami, najlepsze jakościowo drzewa nazywane są drzewami matecznymi, a drzewostany gospodarczymi lub wyłączonymi drzewostanami nasiennymi. Dla zachowania cech genetycznych najlepszych osobników i populacji zakładane są plantacje nasienne (klonowe, ze szczepów) i plantacyjne uprawy nasienne (rodowe, z nasion). Dodatkowo z nasion pozyskanych z wyłączonych drzewostanów nasiennych zakładane są bloki upraw pochodnych, a szczególnie cenne drzewa i drzewostany (np. ze względu na wiek) uznawane są za zachowawcze.

Kolejnym krokiem jest wyhodowanie sadzonek. Odbywa się to na szkółkach leśnych. Sadzonki produkuje się na powierzchni otwartej lub w tunelach, z odkrytym systemem korzeniowym w produkcji polowej lub z zakrytym w produkcji kontenerowej. Na terenie wrocławskiej dyrekcji sadzonki do odnowień i zalesień produkują 23 szkółki leśne w tym 2 specjalistyczne - kontenerowe. Szkółki kontenerowe znajdują się w Nadleśnictwie Śnieżka (jest to pierwsza i tym samym najstarsza szkółka tego typu w Polsce, otwarta w 1992 roku) oraz w Nadleśnictwie Legnica.

Szkółki leśne zajmują powierzchnię niemal 182 ha i produkują średniorocznie około 36 mln szt. sadzonek (dane za lata 2020-2024), w tym 14,2 mln sadzonek gatunków iglastych oraz 21,8 mln sadzonek gatunków liściastych. Produkcja sadzonek w zależności od gatunku i rodzaju produkcji trwa od jednego roku (dla np. sosny (So) do czterech lat (dla np. jodły (Jd).

Nasze szkółki produkują sadzonki drzew i krzewów leśnych nie tylko na potrzeby Lasów Państwowych, ale również dla prywatnych odbiorców. Informacje na temat aktualnej oferty sprzedaży można uzyskać w każdym z 23 nadleśnictw posiadających szkółki leśne (tj. Bardo Śląskie, Bolesławiec, Chocianów, Głogów, Jugów, Kamienna Góra, Lądek Zdrój, Legnica, Lwówek Śląski, Międzylesie, Miękinia, Milicz, Oborniki Śląskie, Oleśnica Śląska, Oława, Śnieżka, Świdnica, Świeradów, Węgliniec, Wołów, Zdroje, Złotoryja, Żmigród) lub sprawdzić dostępne nadwyżki na stronie: https://sadzonki.wroclaw.lasy.gov.pl/

Do produkcji sadzonek potrzebujemy nasion, które zbieramy na naszych plantacjach nasiennych oraz w wybranych drzewostanach nasiennych. Problemem jest naturalny niejednorodny cykl owocowania poszczególnych gatunków, dlatego nie zawsze posiadamy zapas nasion wszystkich rodzimych drzew i krzewów. Gatunki takie jak sosna (So), świerk (Św) czy brzoza (Brz) obficie obradzają niemal co roku, natomiast dąb (Db) czy buk (Bk) tylko co 4 – 8 lat.  W związku z powyższym w przypadku zapotrzebowania na większą ilość sadzonek, np. do zalesień należy z wyprzedzeniem podpisać z nadleśnictwem umowę na produkcję określonej ilości sadzonek.

Corocznie na terenie wrocławskiej dyrekcji sadzimy około 20 milionów drzew i krzewów leśnych, a powierzchnia objęta sadzeniem przekracza 3 000 ha. Dodatkowo od wielu lat skutecznie wykorzystujemy możliwości naturalnego odnawiania się lasu, co w obliczu postępujących zmian klimatycznych jest priorytetem w naszej dyrekcji. W ostatnim dziesięcioleciu uznano odnowienia naturalne na powierzchni 13 600 ha, co stanowi 30 % całości odnowień i zalesień.

W ramach prowadzonych odnowień szczególną uwagę zwracamy na gatunki rzadkie. Dzięki realizowanemu od 1996 roku programowi restytucji jodły pospolitej w Sudetach powierzchnia lasów zajmowana przez ten gatunek zwiększyła się o ponad 3 600 ha (powierzchni zredukowanej). Dzięki programowi finansowanego głównie ze środków własnych lasów państwowych, udział powierzchniowy tego cennego przyrodniczo gatunku wzrósł z 0,36 % (wg, danych z roku 2000) do 2 %. Wg założeń programu docelowy udział jodły, posadzonej w wyniku przebudowy głównie litych drzewostanów świerkowych i bukowych, powinien wzrosnąć w sudeckich lasach do około 18-21 %.

Posadzone lub uzyskane z naturalnego obsiewu sadzonki tworzą tzw. uprawy leśne, na których to młode drzewa są poddawane zabiegom pielęgnacyjnym i ochronnym. W najmłodszych drzewostanach zabiegi te nazywamy czyszczeniami, w starszych mających zwykle ponad 20 lat – trzebieżami.

Celem tych zabiegów jest utrzymanie stabilności ekosystemu leśnego, poprawa zdrowotności drzewostanów, promowanie drzew o pożądanej jakości, wzmożenie przyrostu najlepszych drzew oraz tworzenie warunków dla rozwoju dolnych warstw drzewostanu. W ostatnich pięciu latach czyszczeniami objęto średniorocznie około 11 000 ha upraw i młodników, a trzebieżami wczesnymi i późnymi około 28 000 ha starszych drzewostanów.